Fasıl 27 Çevre ve İklim Değişikliği

​Avrupa Birliği Katılım Müzakerelerinde 27 No'lu Çevre ve İklim Değişikliği Faslı, 21 Aralık 2009 tarihinde müzakerelere açılmıştır.

 

Avrupa Birliği Çevre Mevzuatı Alt Sektörleri

  1. Atık Yönetimi
  2. Doğa Koruma
  3. Endüstriyel Kirlilik ve Risk Yönetimi
  4. Gürültü Yönetimi
  5. Hava Kalitesi
  6. İklim Değişikliği
  7. Kimyasallar Yönetimi
  8. Su Kalitesi
  9. Yatay 

 

2018 yılı Haziran ayında gerçekleştirilen Genel seçimler nedeniyle; Bakanlıkların yeniden yapılandırılmasına bağlı olarak, Çevre ve İklim Değişikliği Faslı Müzakere Sürecinde Su Kalitesi ve Doğa Koruma Sektörlerinin Koordinatör Kurumu Tarım ve Orman Bakanlığıdır.

Su Kalitesi Sektörü : Tarım ve Orman Bakanlığı                                   

                                     (Su Yönetimi Genel Müdürlüğü)

      Doğa Koruma Sektörü : Tarım ve Orman Bakanlığı       

                                        (Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü)

Bu fasıl altında Bakanlığımızın sorumlu olduğu iki sektörde Avrupa Birliği ile uyuma yönelik çalışmalar büyük ölçüde tamamlanmıştır.

Mevzuatın üstlenilmesine ilişkin olarak, Avrupa Birliği Entegre Çevre Uyum Strateji (UCES) Belgesi'ne göre "Çevre Faslı" kapsamında yer alan sektörler için, 2007-2023 döneminde, toplam yatırım ihtiyacı 56,615 Milyar Avro tutarında belirlenmiştir. Yine UCES'e göre (2007-2023) dönemi için Su Sektörü yatırım ihtiyacı 33,969 Milyar Avro, Doğa Koruma yatırım ihtiyacı 0,264 Miyar Avro olarak öngörülmüştür.

UCES, Katılım Ortaklığı Belgesi'nde yer alan öncelikleri hayata geçirmek için çevre konusunda Türkiye'ye sağlanmış mali kaynakları ve uyulması gereken esasları tek bir çatı altında toplayan ulusal belgedir. UCES 07 Şubat 2007 tarihinde, Yüksel Planlama Kurulu tarafından onaylanmış olup, 2014-2023 dönemi için güncellenmiştir.

Buna karşılık "Çevre ve İklim Değişikliği" Faslı altında Su ve Doğa Koruma sektörlerinde Avrupa Birliği mevzuat uyumu ve uygulanmasına ilişkin olarak; Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) I Dönemi'nde (2007-2013) toplam 32 Milyon Euros bütçeli 8 proje yürütülmüştür.  

Avrupa Birliği uyum sürecinde atık su yönetimi ve içme suyunun kalitesinin iyileştirilmesi için büyük ölçekli yatırım programları ve uygun yaklaşım planlaması gerekmektedir. Su Çerçeve Direktifinin uygulanması, yoğun hazırlık çalışmaları ve güçlü bir kurumsal yapıyı gerektirmektedir.


Avrupa Birliği (AB) Su Çerçeve Direktifi (2000/60/EC) kapsamında Çevre ve İklim Değişikliği Faslı "Su Kalitesi Sektörü"ne ait ulusal koordinasyon Genel Müdürlüğümüz tarafından yürütülmektedir. Su Kalitesi Sektörü alanında AB müktesebatının uyumlaştırılması çalışmaları kapsamında Su Çerçeve Direktifi ve bağlı direktifler bulunmaktadır.

Genel Müdürlüğümüz tarafından her yıl sektör çalışmaları ile ilgili olarak güncel durumu gösteren "Uyum & Uyumlaştırma Tablosu (Table of Concordance - TOC) ve Uygulama Anketi (Implementation Questionnaire - IQ)" belgeleri Komisyona iletilmektedir. Bu sayede, AB Çevre ve İklim Değişikliği Faslı Su Kalitesi Sektörü kapsamında kaydedilen gelişmeler direktif bazında raporlanmaktadır. 

AB katılım sürecinde müktesebat uyumuna ilişkin gelişmelerin takip edilmesi maksadıyla Türkiye-AB Ortaklık Konseyi Kararı ile Ortaklık Komitesi altında faaliyet gösteren 8 adet alt komitenin kurulması kararlaştırılmıştır. Bu çerçevede düzenlenen Alt Komite Toplantıları; mevzuat uyumu ve uygulaması ile fasıllardaki gelişmelerin daha etkin ve sonuç odaklı biçimde takibinin sağlanması maksadıyla gerçekleştirilmektedir. Bu itibarla, 6 No'lu Ulaştırma, Çevre, Enerji ve Trans-Avrupa Şebekeleri Alt Komitesi toplantılarına Genel Müdürlüğümüz tarafından katılım sağlanarak bahse konu Fasıl kapsamında su kalitesi sektöründe kaydedilen ilerlemeler Komisyona aktarılmaktadır.

Avrupa Birliği (AB) Başkanlığı koordinasyonunda kamu kurumlarının katılımları ile hazırlanan "Avrupa Birliği'ne Katılım için Ulusal Eylem Planı" (UEP) ve IPA-II Dönemi Türkiye Strateji Belgesi'nde yer alan taahhütlerin gerçekleştirilmesi için gerekli çalışmalar yürütülmektedir.

Sektör Operasyonel Programının (SOP) etkin bir şekilde yönetimi ve uygulanmasını sağlamak üzere kurulan SOP Sektörel İzleme Komitesinin çalışma grubu toplantılarına katkı ve katılım sağlanmaktadır.

Avrupa Birliği Entegre Çevre Uyum Stratejisi (UÇES) Belgesi'nde yer alan hedeflerin ve stratejilerin, mevzuat uyumunun ve yatırımların 2007-2016 dönemi için güncel gerçekleşme durumlarının değerlendirilmesi ve 2016-2023 dönemi için ise güncellenmesi amacıyla ÇŞB koordinasyonunda gerçekleştirilen çalışmaya ilişkin Genel Müdürlüğümüz katkısı sağlanmıştır.

Avrupa Birliği'nce hazırlanan Türkiye İlerleme Raporu için ulusal koordinasyon sağlanarak Su Kalitesi Sektöründeki gelişmeler iletilmektedir.

2011 yılında kurulan Genel Müdürlüğümüz bugüne kadar AB fonlarından yaklaşık 21 Milyon € kullanmış olup, Su Kalitesi Sektörü kapsamındaki en büyük ölçekli projeler arasında yer alan yaklaşık 7,84 Milyon € bütçeye sahip IPA projesini başarı ile yürütmüştür. Ayrıca, IPA-II Dönemi için ise yaklaşık 23 Milyon € tutarında proje teklifi Komisyona teklif edilmiş olup, yaklaşık 11 milyon € tutarında iki proje ön kabûl aşamasındadır.  

Tamamlanan AB projeleri ile bugüne kadar su sektöründe ihtiyaç duyulan birçok alanda mevzuat çalışmaları yapılmış ve yapılmaktadır. Su Çerçeve Direktifi ve bağlı direktifler kapsamında yapılan mevzuat uyum çalışmaları aşağıda verilmektedir. 

Kanun 
• Su Kanunu Taslağı 

Yönetmelik
• Havza Yönetim Planlarının Hazırlanması, Uygulanması ve Takibi Yönetmeliği
• Yerüstü Su Kalitesi Yönetmeliği
• Yeraltı Sularının Kirlenmeye ve Bozulmaya Karşı Korunması Hakkında Yönetmelik
• İçme Suyu Elde Edilen veya Elde Edilmesi Planlanan Yüzeysel Suların Kalitesine Dair Yönetmelik
• Alabalık ve Sazan Türü Balıkların Yaşadığı Suların Korunması ve İyileştirilmesi Hakkında Yönetmelik
• İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıpların Kontrolü Yönetmeliği
• Sulama Sistemlerinde Su Kullanımının Kontrolü ve Su Kayıplarının Azaltılmasına İlişkin Yönetmelik
• Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmelik 
• Hassas Su Kütleleri İle Bu Kütleleri Etkileyen Alanların Belirlenmesi ve Su Kalitesinin İyileştirilmesi Hakkında Yönetmelik
• Taşkın Yönetim Planlarının Hazırlanması, Uygulanması ve İzlenmesi Hakkında Yönetmelik
• İçme-Kullanma Suyu Havzalarının Korunmasına Dair Yönetmelik

Tebliğ
• Durgun Yerüstü Kara İç Sularının Ötrofikasyona Karşı Korunmasına İlişkin Tebliğ
• Havza Yönetim Heyetlerinin Teşekkülü, Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ
• Yerüstü suları, Yeraltı Suları ve Sedimentten Numune Alma ve Biyolojik Örnekleme Tebliği
• İçme Suyu Temin Ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği Teknik Usuller Tebliği
• Dezenfeksiyon Teknik Tebliği
• Havza Yönetimi Merkez Kurulu, Havza Yönetim Heyetleri ve İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurullarının Teşekkülü, Görevleri, Çalışma Usul ve Esaslarına Dair Tebliğ

Başbakanlık Genelgeleri
• Su Yönetimi Koordinasyon Kurulu Başbakanlık Genelgesi
• Ergene Havzası Koruma Eylem Planı Başbakanlık Genelgesi
• Melen Çayı Alt Havzası Koruma Eylem Planı Başbakanlık Genelgesi
• Ulusal Kuraklık Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı Başbakanlık Genelgesi 

Bakanlık Genelgeleri
• Yeraltı Suyu Eylem Planı Bakanlık Genelgesi
• Nizip Çayı ve Sacır Deresi Su Kalitesinin İyileştirilmesi Eylem Planı Bakanlık Genelgesi
• Burdur Gölü Alt Havzası Eylem Planı Bakanlık Genelgesi
• Nilüfer Çayı, Uluabat Gölü, Seyfe Gölü ve Manyas Gölü Alt Havzaları Su Kalitesi Eylem Planları Bakanlık Genelgesi
• Göller ve Sulak Alanlar Eylem Planı Genelgesi
• Seyhan Havzası Sektörel Su Tahsis Planının Uygulanmasına İlişkin Bakanlık Genelgesi

Strateji Belgesi
• Ulusal Havza Yönetimi Strateji Belgesi
• Ulusal Kuraklık Yönetimi Strateji Belgesi ve Eylem Planı

İlaveten, AB  Çevre ve İklim Değişikliği Faslı "Su Kalitesi Sektörü"nün diğer fasıllarla entegrasyonu ile ilgili çalışmalar yürütülmektedir. 



 Su Kalitesi Sektöründe 2011-2018 döneminde 28 adet mevzuat yayımlanmıştır. Bunlardan 11 adeti yönetmelik, 5 adeti tebliğ, 10 adeti genelge ve 2 tanesi ise strateji belgesidir.


• Su Kanunu taslağı hazırlanmıştır. 
• Taşkın Kanunu taslağı hazırlanmış ve kurum görüşlerine açılmıştır. 
• İçmesuyu Kaynaklarının Kalitesinin Belirlenmesi ve Arıtılması Yönetmelik taslağı hazırlanmış ve kurum görüşlerine açılmıştır. 
• Sulama Sularının Kalitesi ve Kullanılmış Suların Yeniden Kullanılması Hakkında Yönetmelik taslağı hazırlanmıştır.
• Biyolojik İzleme Tebliğ Taslağı hazırlanarak kurumların görüşlerine açılmıştır
• İçme-Kullanma Suyu Havzası Koruma Planı Hazırlanmasına Dair Usul ve Esaslar Tebliği
• Havza Yönetimi Merkez Kurulu, Havza Yönetim Heyetleri ve İl Su Yönetimi Koordinasyon Kurullarının Teşekkülü, Görevleri, Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Tebliğ 
• Hidrolojik ve Hidromorfolojik İzleme Tebliği Taslağı hazırlık çalışmaları devam etmektedir.
• Ayrıca, Ulusal Su Planı Su Çerçeve Direktifi ilkeleri ve tüm ulusal strateji ve planlar doğrultusunda tüm paydaş kurumları, akademisyenler ve STK'lar ile istişare halinde hazırlanmış ve yayımlanma safhasına getirilmiştir

91/271/EEC Sayılı Kentsel Atık Su Arıtma Direktifi :
• Kentsel Atık Su Arıtma Direktifi, 8 Ocak 2006 tarihli ve 26047 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Kentsel Atık Su Arıtma Yönetmeliği ile Ulusal mevzuata aktarılmıştır.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, kentsel hassas alanların belirlenmesinden sorumlu iken, bu alanlardaki izin prosedürleri ve uygulanması, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından yürütülmektedir. 
• Kentsel Atık Su Arıtma Direktifi, hassas alanların her dört yılda bir revize edilmesini gerektirdiğinden, hassas su kütleleri için revizyon çalışmaları ve Türkiye'de kentsel hassas alanların belirlenmesi Tarım ve Orman Bakanlığı tarafından tamamlanmıştır.
• Ulusal Atık Su Arıtma Eylem Planı 2017-2023 döneminde güncellenmiştir.
• 2013 yılında Direktifin gerekliliklerine uygun olarak 25 nehir havzası için 143 toplama alanı tanımlanmıştır. Nehir havza Yönetim Planları kapsamında toplama alanları revize edilmiştir.
• 81 ilden 64'ünün Kentsel Atıksu Arıtma Tesisi vardır.
• Çevrimiçi sistemle 264 Atık Su Arıtma Tesisi izlenmektedir.

2019  Yılı TAIEX Teklifleri :
• Su Çerçeve Direktifi Kapsamında Kıyı Suları Yönetimi Başlıklı Teknik Ziyaret teklifi
• Su Kayıplarının Kontrolü  Başlıklı Çalıştay teklifi
• Kullanılmış Suların Tekrar Kullanılması Çalıştay teklifi bulunmaktadır.

Su Kalitesi Sektörüne ilişkin bugüne kadar yürütülen IPA-II 2014-2020 Programlamasına teklif edilen projelere aşağıdaki tabloda yer verilmektedir.


​Doğa Koruma Alt Sektörüne ilişkin AB Katılım Müzakerelerinde uyumlaştırma yapmamız gereken mevzuat aşağıdaki şekildedir:

• Habitat Direktifi 
• Kuş Direktifi 
• CITES Direktifi
• Bacaktan Yakalama Tuzakları 
• Hayvanat Bahçeleri Direktifi
• Deney Hayvanları Direktifi
Habitat ve Kuş Direktiflerinin uyumlaştırılmasına ilişkin «Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanunu» tasarısı teknik açıdan bütünüyle tamamlanmış olup, ikincil mevzuatları kanunun yasalaşmasının ardından hazırlanacaktır. Diğer direktiflere uyum ise mevcut mevzuatın revize edilmesi suretiyle karşılanmıştır.

Tabiatı ve Biyolojik Çeşitliliği Koruma Kanun Tasarısı :
Bakanlıkların yeniden yapılandırılmasına bağlı olarak, söz konusu Kanun tasarısında gerekli revizyonlar yapılmış olup, ilgili kurum ve kuruluşlar ile müzakere sürecinin tamamlanmasından sonra Kanun Tasarısı TBMM’de görüşülmek üzere Cumhurbaşkanlığı, Kanun ve Kararlar Başkanlığına gönderilecektir.
Doğa Koruma sektöründe yürütülen projeler ve 2014-2020 Programlamasına teklif edilen projeler aşağıdaki tabloda yer almaktadır.



​2006 yılında; aday ve potansiyel aday ülkelere yapılan tüm mali yardımlar "Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) Programı" adı altında birleştirilmiştir.

Katılım Öncesi Mali Yardım Aracı (IPA) Programı 1. Bileşen: "Geçiş Dönemi Desteği ve Kurumsal Yapılanma" altında çevre politikaları konusunda mevzuat uyumu ve kapasite geliştirme için finansman desteği alınmıştır.  Uyulması gereken kriterler, projeler vasıtasıyla tamamlanmaya çalışılmıştır.

Çevre ve İklim Değişikliği Faslı altında Su ve Doğa Koruma sektörlerinde Avrupa Birliği  mevzuat uyumuna ilişkin olarak; IPA-I döneminde toplam 32.271.767 Avro bütçeli  8 proje yürütülmüştür.  

Katılım Öncesi Yardım Aracı (IPA) II (2014-2020) Dönemi'ne ilişkin Su Kalitesi ve Doğa Koruma alt sektörlerinde gerek kapanış kriterlerinin karşılanması gerekse; ilgili Avrupa Birliği Müktesebatının üstlenilmesine (uyum ve uygulamaya) yönelik 12 adet proje teklifinin değerlendirme süreçleri devam etmektedir.