GIDA VE TARIM ÖRGÜTÜ (FAO)

Kuruluş Yılı                                 : 1945

Üye Sayısı                                    : 194 üye (194 ülke + AB), 2 Ortak üye (Faroe Adaları, Tokelau)

Merkez                                         : Roma /İTALYA

Taşradaki Birimler                        : Halihazırda 5 Bölge Ofisi, 9 Alt Bölge Ofisi, 6 İrtibat Ofisi ve 85 Ülke Ofisi

Genel Direktör                         : Qu Dongyu (Çin Halk Cumhuriyeti) 22-29 Haziran 2019 tarihlerinde gerçekleşen 41. FAO Konferansında seçildi.

FAO Genel Bilgi

FAO, az gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerde açlıkla mücadelede ve yoksulluğun önlenmesinde uluslararası düzeydeki çabaların önderliğini yürüten BM danışma ve bilgi kuruluşu olup, söz konusu ülkelerin doğal kaynaklarını koruması suretiyle tarımsal kapasitelerinin yükseltilmesi, ormancılık ve balıkçılık faaliyetlerinin desteklenmesi, gıda güvenliğinin temin edilmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanmasına yönelik girişimlerde bulunmaktadır.

Merkezi Roma'da bulunan FAO, dünya sathına yayılmış Bölgesel Ofisleri, Alt-Bölge Ofisleri, İrtibat büroları ve ülke temsilcilikleri ile hizmet vermektedir. FAO'ya 194 devlet üyedir. Ayrıca Avrupa Birliği 'üye örgüt', Faroe Adaları ve Tokelau ise 'ortak üye' statüsündedir. FAO, kolay ulaşılabilir bilgi ağı oluşturma, uzman raporlarını paylaşıma açma, uluslararası konferanslar düzenleme ve saha çalışmalarından edinilen bilgileri paylaşma prensibi esasına göre çalışmalarını yürütmektedir. FAO Genel Direktörü Çin vatandaşı Qu Dongyu'dur.

Dünya genelinde tarım ve gıda durumunu takip amacıyla bir örgüt kurulması fikri ilk olarak 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında ortaya çıkmıştır. Bu çerçevede, 1905 yılında Roma'da toplanan bir uluslararası konferans neticesinde Uluslararası Tarım Enstitüsü'nün kurulmasına karar verilmiştir. Anılan Enstitü'nün faaliyetleri İkinci Dünya Savaşı sırasında durmuş ve Enstitü 1948 yılında resmen sona erdirilerek görevleri yeni kurulan FAO'ya devredilmiştir. FAO, 16 Ekim 1945'de Kanada'da düzenlenen 1. FAO Konferansı'nda, Dünya'daki gıda ve tarımla ilgili çalışmaları organize edip geliştirerek gıda güvenliğini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Örgütün merkezi 1951 yılında Vaşington'dan Roma'ya taşınmıştır.

FAO çalışmaları Konferans, Konsey ve Komiteler aracılığıyla yürütülmektedir. Kuruluş, idari konularla ilgili olarak Konsey ve Konferans ile birlikte Program Komitesi, Finans Komitesi ve Hukuksal Konular Komitesi tarafından yönlendirilmektedir. Teknik konularla ilgili çalışmalar ise Gıda Güvenliği Komitesi, Tarım Komitesi, Emtia Sorunları Komitesi, Balıkçılık Komitesi ve Ormancılık Komitesi tarafından yürütülmektedir. Bunun yanı sıra gıda güvenliği ve gıda kalitesi, balıkçılık ve genetik kaynaklar gibi konularda çalışan komisyonlar da değişik teknik konularda çalışmalar gerçekleştirmektedir. Sorumluluk silsilesi bağlamında komiteler Konseye, Konsey de Konferansa rapor vermektedir.

Konferans örgütün en üst düzey karar organı olup, yeni üye alımı, bütçenin onaylanması gibi politika belirleyici kararlar Konferans tarafından alınır. 2 yılda bir toplanan Konferansa üye ülkeler bakan düzeyinde iştirak etmektedirler.

Konsey Konferansın ana icracı organıdır. 49 ülke üyedir ve bu üyeler Konferans sırasında yapılan seçimlerle 3 yıl süre ile atanırlar. Konferanslar arasındaki 2 yıllık dönemde en az 4 Konsey toplantısı düzenlenir. Konseyin ilgilendiği belli başlı konular, Dünya Gıda ve Tarımının Durumu, Teşkilatın mevcut ve ileride muhtemel faaliyetleri (Teşkilatın Çalışma ve Bütçe Programı, İdari Konular, finansal konular dâhil). Konsey çalışmalarını komite ve komisyonlar gibi alt çalışma grupları çerçevesinde yürütmektedir.

Tarım ve tüketicinin korunması, balıkçılık, ormancılık, doğal kaynaklar, teknik işbirliği ile ekonomik ve sosyal işler bölümleri çerçevesinde faaliyetlerini yürüten kuruluş, taşradaki çalışmalarını halen 80 tam donanımlı ülke ofisi, 5 bölge ofisi, 9 alt bölge ofisi ve 6 irtibat ofisi ve 85 ülke ofisi aracılığıyla gerçekleştirmektedir. Kuruluş, çalışmalarını üye ülkelerin aidatlarının yanı sıra değişik proje ve girişimler için oluşturulan ve gönüllü katkılarla desteklenen fonlar vasıtası ile finanse etmektedir.

FAO-Türkiye İlişkileri

Türkiye FAO'nun 6 Nisan 1948'den beri üyesi bulunmakta olup, son yıllarda ilişkilerimiz güçlü bir şekilde gelişmektedir. Yakın zamana kadar FAO'nun teknik kapasitesinden faydalanan bir konumda olan ülkemiz, son zamanlarda FAO'ya finansman ve işbirliği bakımından katkılarda bulunma yönünde önemli adımlar atmıştır. Bu kapsamda Örgüt bütçesine sağlanan yıllık katkının yanı sıra FAO-Türkiye Ortaklık Programı (FTPP) çerçevesindeki projelere gönüllü katkı sağlanmaktadır.

Türkiye ile FAO arasında toprak ve su kaynaklarının geliştirilmesi, bitkisel ve hayvansal üretim, ormancılık, balıkçılık, ekonomik ve sosyal politikalar, yatırım, kırsal kalkınma, beslenme, gıda standartları ve ticari ürünler, kapasite geliştirme, Geçici Koruma Altındaki Suriyelilere ve yerel halka yönelik ortak projeler gibi birçok konuda işbirliği yapılmaktadır.

FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi ve FAO-Türkiye Ortaklık Programları

Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ile Birleşmiş Milletler (BM) Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) arasında 04 Ağustos 2006 tarihinde imzalanan "Ev Sahibi Ülke Anlaşması" sonucunda, ülkemizle beraber Azerbaycan, Türkmenistan, Kırgızistan, Kazakistan, Özbekistan ve Tacikistan'ı kapsayan FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi (FAO-SEC) 11 Temmuz 2007 tarihinde kurulmuştur. 

FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi (FAO-SEC), ülkemizle beraber yukarıda belirtilen 7 Orta Asya Ülkesinde gıda ve tarım alanlarında yürütülecek olan faaliyetlerin koordinasyonunu sağlamak üzere hizmete girmiştir.

Ofisin kurulmasıyla birlikte Gıda ve Tarım Alanında FAO-Türkiye Ortaklık Programı (FTPP) yürürlüğe girmiştir. FTPP Ofisin kapsadığı ülkelerde gıda güvenliğinin sağlanması, yoksulluğun azaltılması, orman ve ağaç kaynaklarının sürdürülebilir yönetimi alanlarında aktif işbirliğine yönelik maddi, finansal ve işlevsel çerçeve programıdır. Böylece, FAO'nun ilgili konulardaki uzmanlığı ve hizmetlerinin ülke ve alt bölgeye ulaşımı geliştirilmiş, kolaylaştırılmıştır.

FTPP 1. Döneminde toplam 30 proje onaylanmış olup, sonradan 2 projenin iptal edilmesiyle mevcut durumda 28 proje onaylanmış, 27si tamamlanmıştır.

FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi giderleri için mülga Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca, ödenmekte olan yıllık 300.000 ABD Doları'nın yanı sıra, projelerde kullanılmak amacıyla, 2007-2011 yılları arasında her yıl 2 milyon $ olmak üzere, 5 yıllığına toplam 10 milyon $ katkı sağlanmıştır

Türkiye ve FAO Arasında Ev Sahibi Ülke Anlaşması"nın bazı maddelerine değişiklik getiren ve FAO Orta Asya Alt Bölge Ofisi (FAO-SEC)'nin güçlendirilmesine yönelik "Tamamlayıcı Anlaşma" ile FAO-Türkiye Ortaklık Programı (FTPP)'nın 2. Dönemini oluşturan eki (EK I) ve Ormancılık Alanında İşbirliği Programı (FTFP) eki (EK II) 04 Haziran 2014 tarihinde Ankara'da imzalanmıştır.

Anlaşma ve eklerine göre FTPP II ve FTFP programları için Hükümetimizce FAO'ya 5 yıllık dönemde 10'ar milyon ABD Doları olmak üzere, toplam 20 milyon ABD Doları ödeme yapılacak ve Türkiye bölgeye katkı sağlamaya devam edecektir. İmzalanan yeni Anlaşma uyarınca, Ortaklık Programı'nın uygulama alanı, Orta Asya ülkelerinin dışındaki ülkelere de genişletilebilecektir.

26 Kasım 2018 tarihinde gerçekleştirilen FTPP II dönemi 1. Yönlendirme Komitesi Toplantısı ve FTFP 2. Yönlendirme Komitesi Toplantıları sonucunda FTPP II kapsamında 8 proje ve FTFP kapsamında 1 proje onaylanmıştır. Halihazırda FTPP'nin bir önceki dönemden devam eden 1 proje, FTFP'de ise 1 proje devam etmektedir.