Genel Bilgi
Milletlerarası Akdeniz Yüksek Zirai Etütler Merkezi (MAYZEM), 21 Mayıs 1962 tarihinde, İktisadi İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve Avrupa Konseyi'nin ortak girişimi ile yedi Güney Avrupa ülkesinin (Fransa, Yunanistan, İtalya, Portekiz, İspanya, Türkiye ve Yugoslavya) kurucu anlaşmayı imzalaması ile kurulmuştur. Söz konusu Anlaşma'nın metninde MAYZEM'in görevi, Akdeniz ülkeleri arasında bütünleyici bir eğitim sağlamak (hem ekonomik hem teknik anlamda) ve bu ülkelerde tarım alanında faaliyet gösteren insanlar arasında bir uluslararası işbirliği ruhu geliştirmek olarak belirtilmiştir. Akdeniz'de tarım, gıda, balıkçılık alanlarında ve kırsal bölgelerde çok taraflı işbirliğini geliştirmek misyonuna sahiptir. MAYZEM, bu işbirliğini, eğitim programları, araştırma, bilimsel diploması ve politik ortaklıklar ile yürütmektedir. MAYZEM, böylece, Akdeniz'in kalkınmasına katkı sağlamaktadır.
1980'lerin ortasından sonra MAYZEM Akdeniz havzasının güney ve doğu sahillerindeki ülkelere doğru açılmaya başlamıştır. Bu girişim yedi yeni devletin üye olması ile sonuçlanmıştır: Tunus (1985), Mısır ve Cezayir (1986), Malta (1989), Fas (1991), Arnavutluk (1992) ve Lübnan (1994). Ek olarak, Üye Ülkelerin öncelikleri doğrultusunda, MAYZEM Uluslararası Kurak Alanlarda Tarımsal Araştırma Merkezi (ICARDA), Birleşmiş Milletler Çevre Programı Akdeniz Eylem Planı (UNEP-MAP), Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) gibi tüm Avrupa-Akdeniz paydaşları ile bölgesel istikrar, gıda ve beslenme güvenliği, toplum sağlığı, çevrenin korunması Akdeniz'de gençlerin istihdamına yönelik çalışmalar yürütmektedir.
MAYZEM'in üç tamamlayıcı görevi; lisans sonrası eğitim, ilintili araştırma ve bölgesel fikir alışverişi kurulmasıdır. Bu görevlerin gerçekleştirilmesinde MAYZEM Akdeniz'de tarım, gıda ve kırsal kalkınma alanlarında bir otorite olarak öne çıkmaktadır. MAYZEM'in etkinlik alanları; yüksek lisans programları dâhil olmak üzere eğitim, araştırma ve inovasyon, bilgi ağı platformları, projeler ve teknik yardım, politika diyaloğu ve ortaklıklar olarak ifade edilmektedir. Her yıl, ortalama 400 öğrenci, çoğu burslu olmak üzere, tam zamanlı diploma programlarına ve yaklaşık 1.000 öğrenci ise kısa süreli spesifik eğitim programlarına katılım sağlamaktadır. Son on yılda, 12.500'den fazla öğrenci ve meslek sahibi, enstitülerde eğitim görmüştür. MAYZEM bünyesinde dört Akdeniz Ziraî Enstitüsü (MAI – Mediterranean Agronomic Institute) bulunmaktadır. Bu enstitüler; İtalya-Bari'de, Yunanistan-Hanya'da, Fransa-Montpellier'de ve İspanya-Zaragoza'da bulunmaktadır. Genel Sekretarya ise Paris'tedir. MAYZEM'in belirtilen beş farklı merkezi bünyesinde 170 daimi temsilcilik ve yüzlerce danışman görev almaktadır.
MAYZEM'in yapısı aşağıdaki organlardan oluşmaktadır:
. Yönetim Kurulu (Başkan, Üye Ülke Delegeleri, OECD Temsilcisi, Gözlemciler)
. Dört Akdeniz Ziraî Enstitüsü,
. MAYZEM’in farklı organları arasında eşgüdümü ve çalışmaların uygulamaya konmasını sağlayan Genel Sekreterlik (Genel Sekreter, MAİ Direktörleri, Yöneticiler)
. MAYZEM’in idari ve karar verici organı olan her bir üye ülkenin birer temsilcisinden oluşan Yönetim Kurulu tarafından dört yıllığına görevlendirilen, seçkin ve alanında tanınmış kişilerden oluşan Bilimsel Danışma Kurulu (Başkan ve Üyeler)
. Hukuki Danışman ve Yönetim Kurulu tarafından atanan ve MAYZEM’in dış denetim ile finansal yönetimini sağlayan Denetleme Kurulu.
MAYZEM 2005 yılından bu yana, çalıştığı alanlar olan Akdeniz'de işbirliği, eğitim ve araştırma konularında iki yıllık raporlar yayınlamaktadır.
Akdeniz Zirai Enstitüleri: Bari, Hanya, Montpellier ve Zaragoza'daki Enstitüler MAYZEM'in eğitim, araştırma ve eşgüdüm çalışmalarının çok büyük bir kısmının yapıldığı yerlerdir. Her yıl 300'ü burslu olacak şekilde yaklaşık 400 öğrenci tam zamanlı diploma programlarına katılmakta ve bunların dışında 1.000 kadar öğrenci de bu enstitülerde kısa zamanlı eğitimler almaktadır. Ülkemizden de söz konusu eğitimlere iştirak edilmektedir. Enstitülerde gıda üretimi ve kalite yönetimi, çevre ve doğal kaynakların yönetimi, kalkınma ekonomisi, yönetimi ve politikaları ile balıkçılık ve su ürünleri olmak üzere dört farklı alanda yirmi farklı eğitim programı bulunmaktadır.
Yaklaşık 180 sürekli yetkili ve 200 proje danışmanı MAYZEM için çalışmaktadır.
• Montpellier Yüksek Zirai Enstitüsü daha çok tarım bilimi üzerinde,
• Bari Yüksek Zirai Enstitüsü sulama üzerinde,
• Zaragoza Yüksek Zirai Enstitüsü balıkçılık ve tarımsal ekonomi konularında,
• Hanya Yüksek Zirai Enstitüsü ise tarım ekonomisi konularında ihtisaslaşmıştır.
Ek olarak, pek çok kısa süreli eğitim programı imkânı mevcuttur.
Montpellier Akdeniz Zirai Enstitüsü: Montpellier Akdeniz Zirai Enstitüsü, 1962'de Fransa'da kurulmuştur. Enstitü, pek çok yüksek lisans programı, kısa mesleki eğitim programları ile doktora öğrencilerinin danışmanlıklarına katkı sağlanmaktadır. Ek olarak, diğer Akdeniz enstitüleri ile tarım ve kırsal alanlarla ortaklık içeren AR-GE projeleri yürütülmektedir. Enstitüdeki uzmanlık alanları tarım politikaları, kırsal kalkınma, gıda sistemleri ve değer zincirlerinin düzenlenmesi, kaynak yönetimi, kalite işaretleri ve arazi ile ilişkilidir. Ayrıntılı bilgiye www.iamm.fr adresinden ulaşılabilmektedir.
Bari Akdeniz Zirai Enstitüsü: Bari Akdeniz Zirai Enstitüsü, 1962'de İtalya'da kurulmuştur. Enstitüde, toprak ve su kaynaklarının yönetimi, Akdeniz meyve ve sebze ürünlerinde zararlı yönetimi, Akdeniz organik tarımı ile gıda ve sürdürülebilir kırsal kalkınma olmak üzere dört tematik alana odaklanılmaktadır. Yüksek lisans programları, eğitim programları, uygulamalı bilimsel araştırma ile uluslararası işbirliği programları çerçevesinde yüzlerce ortaklık eylemi yürütülmektedir. Ek olarak, Enstitü, uluslararası, ulusal ve yerel ölçekte, gıda güvenliği ve sürdürülebilir kalkınma ile iletişimin desteklenmesi için Akdeniz ülkelerinde yenilikçi projelerin tanımlanması, tasarlanması ve uygulanması için destek sağlamaktadır. Ayrıntılı bilgiye www.iamb.it adresinden ulaşılabilmektedir.
Zaragoza Akdeniz Zirai Enstitüsü (İspanya): Zaragoza Akdeniz Zirai Enstitüsü, 1969'da İspanya'daki MAYZEM Enstitüsü olarak akredite edilmiştir. Enstitünün amaçları, Akdeniz tarımsal gıda ve doğal sistemlerinin sürdürülebilir kalkınmasına katkı sağlamak ile tüketicinin güvenliğini temin etmektir. Enstitünün hedeflediği, bitkisel üretim, hayvansal üretim, çevre, gıda bilimi, teknoloji ve pazarlama ile balıkçılık olmak üzere beş işlevsel alanı bulunmaktadır. Enstitü bünyesinde, yüksek lisans ile mesleki eğitim programları yürütülmektedir. Avrupa Birliği'nin finanse ettiği projelerin koordinasyonu dâhil olmak üzere Enstitü, çok taraflı işbirlikçi araştırma ağları ile programlarını desteklemektedir.
Hanya Akdeniz Zirai Enstitüsü: Hanya Akdeniz Zirai Enstitüsü, 1985 yılında Yunanistan'da kurulmuştur. Tarımsal politika ve kırsal kalkınma alanlarında yüksek lisans ve uygulamalı araştırma açısından Enstitünün çalışmaları önem arz etmektedir. Enstitü AB, yerel, ulusal ve bölgesel düzeyde etkin olarak çalışmalarını sürdürmekte olup çevre ve kalkınma alanlarında da kamu ve özel sektör işbirlikleri yürütmektedir. Enstitüdeki yüksek lisans programları, Akdenizde tarım ve gıdanın işlenmesi ile çevrede bilgi, analitik yetkinlik ve teknik araştırmaların yürütülmesini hedeflemektedir. Ayrıntılı bilgiye www.maich.gr adresinden ulaşılabilmektedir.
Bakanlar Toplantıları: 13 üye ülkenin Bakanlarının bir araya geldiği MAYZEM'in ilk Bakanlar Toplantısı 1999 yılında düzenlenmiştir. Bakanlar Toplantılarının düzenlenmesinin amacı, Akdeniz ülkeleri arasında tarımsal ve kırsal hususlarda ortak bir yaklaşım sergilenebilmesi için diyalog kurulmasıdır. İki yılda bir düzenlenen Bakanlar Toplantıları, Akdeniz coğrafyasında tarıma, gıdaya ve kırsal alanlara ilişkin meselelerin tartışılması için fırsat sağlamaktadır. Şu ana kadar toplanan Bakanlar Toplantıları şunlardır:
• 2016- Arnavutluk
• 2014 – Cezayir (Cezayir)
• 2012 – Valetta (Malta)
• 2010 - İstanbul (Türkiye)
• 2008 - Zaragoza (İspanya)
• 2006 - Kahire (Mısır)
• 2004 - Paris (Fransa)
• 2002 - Beyrut (Lübnan)
• 2001 - Atina (Yunanistan)
• 2000 - Rabat (Fas)
• 1999 - Roma (İtalya)
MAYZEM 11. Tarım Bakanları Toplantısı, Arnavutluk Tarım Kırsal Kalkınma ve Su Yönetimi Bakanlığı'nın ev sahipliğinde 22 Eylül 2016 tarihinde Arnavutluk'un başkenti, Tiran'da, MAYZEM'in 13 Üye Ülkesi ile FAO, ICARDA ve OECD gibi uluslararası kuruluşların üst düzey temsilcilerin katılımları ile gerçekleştirilmiştir. Bahse konu toplantı, Akdeniz Bölgesi'nde gündemdeki en önemli sorunların başında gelen zaruri göçlerin tarımsal kalkınma ve gıda güvenliği açısından değerlendirilmesi ile gıda güvenliği, iklim değişikliği, kırsal kalkınma gibi küresel önem taşıyan hedefler doğrultusunda gerçekleştirilmiştir.
MAYZEM Üye Devletleri 12. Tarım Bakanları Toplantısı, 5 Kasım 2019'da gerçekleştirilecektir. Bundan önce 4-5 Temmuz 2019 tarihinde İspanya Madrid'de MAYZEM 143. Yönetim Kurulu (Governing Board) toplantısı yapılmıştır.
Türkiye – MAYZEM İlişkileri
Türkiye Cumhuriyeti'nin davetiyle MAYZEM üyesi 13 ülkenin Tarım Bakanları 8 Mart 2010'da İstanbul'da 8. Bakanlar Toplantısında bir araya gelmiştir. Tartışmalarda "Akdeniz coğrafyasında iklim değişikliğinin gıda güvenliğine etkisi, gıda güvenilirliği ve uygulanabilecek eylemler" konularına yoğunlaşılmıştır. Toplantıda;
• 2008 gıda krizi sonrasında oluşturulan “Tarım, Gıda ve Beslenme için Küresel Ortaklık” süreci,
• Tarımsal verimlilik,
• Biyoçeşitlilik,
• Sürdürülebilir kalkınma,
• Gıda güvenliği ve iklim değişikliği arasındaki ilişki,
• Kırsal alanda kadının rolü,
• Yeşil ekonomi,
• Erken uyarı sistemleri ve
• Doğal kaynak yönetimi konuları görüşülmüştür.
Cezayir'de, 6 Şubat 2014 tarihinde, Bakanlar Toplantısı "Akdeniz Havzası'nda Sürdürülebilir Gıda Güvenliği" teması ile düzenlenmiştir. Türkiye, MAYZEM'in kurucu üyelerinden biri olarak, MAYZEM üye ülkelerinin tüm Tarım Bakanları Toplantılarına katılım sağlamıştır.
2004-2015 yılları arasında, MAYZEM'in yüksek lisans programlarına 240'ı burslu 260 Türk öğrenci katılım sağlamıştır (2014/2015). MAYZEM'in diğer eğitim ve kapasite geliştirme programlarına 383'ü burslu 464 Türk tarafından katılım sağlanmıştır.
MAYZEM, 115'den fazla işbirliği projesi yürütmektir ve bu Türkiye ile ortaklaşa yürütülen araştırma projeleri, teknik projeler ile kalkınma için geliştirilen ortak ağlar bulunmaktadır.
Türkiye Yükseköğrenim Kurulu Başkanlığı tarafından, Ekim 2007'de, MAYZEM'in yükseköğrenim derecesi, Türk yükseköğrenim derecesine denk sayılmıştır.
Şekil: MAYZEM Üye Ülkeleri
Resmi İnternet Sitesi:
https://www.ciheam.org/ 