Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin ihracat, ithalat ve transit işlemleri 5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu hükümlerine göre hazırlanan 3/12/2011 tarihli ve 28131 sayılı Resmî Gazete' de yayımlanarak yürürlüğe giren "Bitki Karantinası Yönetmeliği" hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir.
İHRACAT
İhracat Kontrolleri
• Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeleri ihraç etmek isteyen gerçek veya tüzel kişiler veya bunların kanuni temsilcileri, örneği Genel Müdürlükçe belirlenen ihracat başvuru formu ile Müdürlüğe müracaat ederek ihraç edilecek bitki ve bitkisel ürünlerin resmî kontrolünü talep ederler.
• İhracı yasak bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler hariç olmak üzere; ürünün taşıması muhtemel zararlı organizma, bulunduğu yer gibi özellikleri dikkate alınarak resmî kontroller yapılır.
• İhraç edilmek istenilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile bunların ambalajları, alıcı ülkenin bitki sağlığı şartları açısından resmî kontrole tabi tutulur. Gerektiğinde ilave laboratuvar analizleri yapılır veya yaptırılır.
• Analizler, özelliğine göre Zirai Karantina Müdürlükleri, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü/İstasyonu Müdürlükleri, Ormancılık Araştırma Enstitüsü Müdürlükleri ile Bakanlığa bağlı Bakanlıkça yetkilendirilmiş diğer Araştırma Enstitüsü/İstasyonu Müdürlükleri laboratuvarlarında yaptırılır.
• Alıcı ülkenin bitki sağlığı şartlarını taşıyan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler için ISPM-12 kurallarına göre Bitki Sağlık Sertifikası bir asıl ve iki suret olarak düzenlenir. Aslı ve bir sureti ihracatçıya verilir. Bir sureti Müdürlükte muhafaza edilir. İhracatçının talebi doğrultusunda istenilen miktarda tasdikli sureti kendisine verilir.
• Bitki Sağlık Sertifikası ve Yeniden İhracat (Re-Export) Bitki Sağlık Sertifikası düzenlenmesinden itibaren on dört gün içinde bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler çıkış yapmak zorundadır. Bu süre içerisinde çıkış işlemi gerçekleşmeyen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler yeniden kontrol edilir.
• İhraç edilmek istenen ancak yapılan resmî kontrol sonucu alıcı ülke bitki sağlığı şartlarını sağlayamayan ürünler için, ürün sahibine veya temsilcisine bilgi verilir.
• Bitki Sağlık Sertifikasının düzenlenmesi sırasında, gerekli bilgilerin Bitki Sağlık Sertifikasındaki ilgili bölümüne sığmaması durumunda bu bilgiler liste halinde Bitki Sağlık Sertifikasına eklenir. Bu ekler Bitki Sağlık Sertifikası ile aynı seri numarası tarih, imza ve mührü taşımalıdır. Bitki Sağlık Sertifikasının ilgili bölümünde bu bölüme ait gerekli bilgilerin ek olarak verildiği belirtilir.
• İhraç edilecek bitki ve bitkisel ürün Ülkemizde üretilmemiş ve üretim alanı veya yetiştirilme devreleri ile ilgili bilgilere ihtiyaç duyulan bitki ve bitkisel ürün ise Yeniden İhracat (Re-Export) Bitki Sağlık Sertifikası düzenlenir ve menşei ülkenin Bitki Sağlık Sertifikasının tasdikli sureti eklenir. Üretim alanı veya yetiştirilme devreleri ile ilgili bilgilere ihtiyaç duyulmayan bitki ve bitkisel ürünler için ithalatçı ülkenin Yeniden İhracat (Re-Export) Bitki Sağlık Sertifikası talebinin olmadığı durumlarda menşei ülke belirtilerek Bitki Sağlık Sertifikası düzenlenir.
• Resmî kontrolü yapılarak Bitki Sağlık Sertifikası düzenlenmiş bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler, çıkışına kadar gerek görüldüğü hallerde yeniden resmî kontrole tabi tutulabilir. Yeniden resmî kontrole tabi tutulan ürünlerin ilk kontroldeki hallerine aykırılık görüldüğü takdirde, mevcut Bitki Sağlık Sertifikası iptal edilir. Ürün ile ilgili gümrük işlemleri başlatılmış ise gümrük müdürlüğüne bilgi verilerek ürünün çıkışı engellenir.
İTHALAT
İthalat Kontrolü
• Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin ülkeye girişinde sevkiyattan sorumlu gerçek veya tüzel kişiler ya da kanuni temsilcileri, örneği Genel Müdürlükçe belirlenen Giriş Başvuru Formu ile müdürlüğe müracaat ederler. Başvuru formu ekinde ihracatçı ülke resmî bitki koruma servisi tarafından düzenlenmiş Bitki Sağlık Sertifikasının veya Yeniden İhracat (Re-Export) Bitki Sağlık Sertifikasının aslı, gümrüğe beyan edilen uluslararası taşıma belgelerinin biri ile ürüne ait faturanın fotokopisi bulunur. İthalatçılar ve bunların kanuni temsilcileri ithalat öncesi aşağıdaki şartları yerine getirmiş olması gerekir:
- İthalatçılar ya da bunların kanuni temsilcileri elektronik bilgi sisteminde kayıt altına alınarak bir sicil numarası verilir.
- İthalatçılar ya da kanuni temsilcileri yakın bir zamanda gelecek bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin ithalini, önceden ilgili müdürlüklere bildireceklerdir. Bu bildirim deniz yoluyla nakliyatta sevkiyatın gelişinden en az 24 saat önce; hava yoluyla nakliyatta sevkiyatın gelişinden en az 4 saat önce; kara yoluyla nakliyatta ise sevkiyatın gelişinden en az 12 saat önce verilir. Bu bildirim, sevkiyat bildirimi formuna uygun olarak sicil numarası eşliğinde, giriş noktasındaki müdürlüğe yapılır.
• Giriş kontrolü; sevkiyat veya partinin belge kontrolü, beyan kontrolü ve bitki sağlığı kontrolü olarak üç aşamada yapılır:
- Belge kontrolü; sevkiyat veya partiye ait müracaat dilekçesi ekinde bulunması gereken belgelerin, tam ve usulüne uygun olması ve Bitki Karantinası Yönetmeliği’nde belirtilen ülkeye girişi yasak bitki, bitkisel ürün ve yetiştirme ortamlarının bulunmaması ve belirlenen özel şartların Bitki Sağlık Sertifikasında belirtilmesinin kontrolüdür.
- Beyan kontrolü; müracaat dilekçesi ekinde ibraz edilen belgelerin girişi yapılmak istenen ürün ile uyumlu olup olmadığının kontrolüdür.
- Bitki sağlığı kontrolü; belge ve beyan kontrollerinin tamamlanmasından sonra girişi yapılmak istenen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin, ambalajlarının ve gerektiğinde nakil araçlarının Bitki Karantinası Yönetmeliği’nde yer alan karantinaya tabi zararlı organizmalardan arî olup olmadığı ve yine yönetmelikte belirlenen özel şartları taşıyıp taşımadığının tespiti ve ülkeye girişi yasak bitki, bitkisel ürün ve yetiştirme ortamlarının olup olmadığının kontrolüdür.
• Bitki Karantinası Yönetmeliği kapsamına giren bitki ve bitkisel ürünlerin haricindeki eşyaların taşınmasında kullanılan ahşap ambalaj malzemelerinin resmî kontrolleri, risk esasına göre uygun sıklıkta azaltılmış kontrol şeklinde gümrük müdürlükleri ile işbirliği içerisinde yapılır.
• İnspektör, girişi yapılacak bitki ve bitkisel ürünler ile diğer maddelerin resmî kontrolü sırasında bulduğu zararlı organizmanın karantinaya tabi zararlı organizmalardan olup olmadığını laboratuvar testi ile teyit ettirir.
• Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeleri içerdiği beyan edilmemiş sevkiyatlarda; bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin varlığından kuşkulanmak için makul nedenler olduğu durumlarda, Bitki Karantinası Yönetmeliği şartlarının karşılanmasını sağlamak için, bu sevkiyatlar üzerinde de resmi kontroller yapılır.
• Bitki Karantinası Yönetmeliğin’de listelenen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin beyan ve bitki sağlığı kontrolünün giriş noktasında yapılmasının mümkün olmadığı durumlarda belge kontrolü giriş noktasında yapılarak, ülke içinde başka bir yetkili kontrol yerine sevkine izin verilebilir. Bu gibi durumlarda;
- İlk giriş noktasındaki inspektörler tarafından, Yönetmeliğe uygun ‘Bitki Sağlığı Dolaşım Belgesi’ bir asıl bir suret olarak doldurulur, onaylanır ve belgenin aslı söz konusu sevkiyata eşlik eder. Bu belge okunaklı bir şekilde büyük harflerle el yazısıyla ya da elektronik ortamda doldurulur. Bitki Sağlığı Dolaşım Belgesi varış noktasındaki ilgili müdürlük tarafından istenir.
- Resmi Kontroller gümrüklü sahalarda, gümrük gözetimindeki geçici depolama yerlerinde, izolasyonu sağlanmış olması kaydıyla yedd-i emin sahalarında yapılır.
- Nakliye sırasında zararlı organizmanın bulaşma ve yayılma riski oluşmaması için bitki sağlığı dolaşım belgesindeki nakliyeye ilişkin 4 üncü madde hükmü Müdürlük denetiminde ithalatçısı/temsilcisi veya taşıyıcısı tarafından doldurulur ve imzalanır.
- Varış yerindeki kontrolden sorumlu müdürlük, resmi kontrolleri gerçekleştirmek amacıyla Bakanlıkça talimatla belirlenen asgari koşulların yerine getirilmesini ve yeterli tesis, araç ve ekipmanın bulunması ve/veya bulundurulmasını sağlar.
- Giriş noktasında kontrolü yapılamayan sevkiyatlar için kullanılan nakil araçları ya da sevkiyatların ambalajlarının, ürünlerin uygun muayene yerlerine (antrepolar, yedd-i emin alanları ve benzeri) geldiklerinde taşınması süresince istila ya da enfeksiyona neden olmayacak ve içerikleri değişmeden kalacak bir şekilde kapatılmış ve mühürlenmiş olması gerekir. Yalnızca gerekçeli hallerde ilgili müdürlük, söz konusu ürünlerin muayenenin yapılacağı onaylanmış yere nakliyeleri sırasında, istila ya da enfeksiyona sebep olmaması şartıyla, kapatılmamış ya da mühürlenmemiş sevkiyatlara izin verebilir.
- Geçici depolama ve yedd-i emin alanlarının; Gümrük Müdürlüğünün denetiminde olması, çevresi ile fiziki bağlantısının kesilmiş ve dış ortamdan izole edilmiş olması, dışarıdan zararlı organizma bulaşmasını engelleyecek şekilde önlem alınmış olması ve bu alanlara giriş ve çıkışların kontrol altında olması gerekir. Firma tarafından verilen başvuru dilekçesine istinaden ilgili Müdürlük tarafından geçici depolama ve yedd-i emin alanlarının uygunluğu kontrol edilir. Uygun olmayan geçici depolama ve yedd-i emin yerlerinin neden uygun olmadığı ve alınması gereken ilave tedbirler, Müdürlük tarafından ithalatçıya ve ilgili Gümrük Müdürlüğüne bildirilir.
- Giriş noktası ve varış noktasındaki Müdürlük ile Gümrük Müdürlükleri arasındaki ithalat yapılması planlanan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin ambalaj ve bunların nakliyesine ilişkin bilgi alışverişinin, Bitki Sağlığı Dolaşım Belgesinin yazılı ya da elektronik ortam kullanılarak etkin bir şekilde yapılması sağlanır.
- Sevkiyatın ithalatçısı varış yerindeki ilgili Müdürlüğe söz konusu ürünlerin girişini hava, kara ve deniz yoluyla girişi dikkate alınarak yukarıda belirtilen süre içerisinde uygun olarak önceden bildirir.
İthalatçı, yaptığı bildirimde herhangi bir değişiklik olması durumunda varış yerindeki ilgili Müdürlüğü bilgilendirir.
- Ülkemize Uluslararası Bitki Koruma Sözleşmesi (IPPC) kapsamında bitki ve bitkisel ürünlerin ithalatının yapılacağı ülkelerden ilk ithalatta veya bitki sağlığı şartlarının değişmesi durumunda, uluslararası bitki sağlığı standartlarına uygun zararlı risk analizi istenebilir.
Transit kontrolü
• Serbest dolaşımda bulunmayan bitki, bitkisel ürün ve diğer maddelerin Türkiye Gümrük Bölgesi üzerinden geçerek yabancı bir ülkeden yabancı bir ülkeye geçişi transit işlemine tabidir. Ancak, deniz yoluyla kapalı konteynerlerde liman sahasına getirilen ve aynı liman sahasında açılmaksızın yine deniz yoluyla yurtdışına gönderilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler ile hava yoluyla kapalı ambalajlarda havalimanı sahasına getirilen ve aynı havalimanında açılmaksızın yine hava yoluyla yurtdışına veya yurtiçine gönderilen bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler transit işlemine tabi değildir.
• Transit kontrolü talep edilen bitki ve bitkisel ürün için örneği Genel Müdürlükçe belirlenen transit formu ile Müdürlüğe müracaat edilir.
• Bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler, zararlı organizmaların ülkemiz topraklarına bulaşmasına ve yayılmasına izin vermeyecek şekilde kapalı ve mühürlü taşıma araçları ile inspektör tarafından belge, gerektiğinde beyan ve bitki sağlığı kontrolüne tabi tutularak, bitki sağlığı açısından risk taşımaması halinde transit geçişine izin verilir.
• Bitki Karantinası Yönetmeliğin’de listelenen girişi yasak bitki, bitkisel ürün ve diğer maddeler gümrük statüleri değişmeden muhafazalı frigorifik ve kapalı konteyner taşıma araçları ile transit edilirler. Bunlar hiçbir şekilde indirme, boşaltma ve aktarma işlemine tabi tutulamazlar.
• İthal edilmemiş ancak zararlı istilası veya bulaşmasına maruz kalmaksızın Türkiye Gümrük Bölgesinden transit geçiş halinde olan bitki ve bitkisel ürünler için Bitki Sağlık Sertifikası veya Yeniden İhracat (Re-Export) Bitki Sağlık Sertifikası düzenlenmez. Ancak ithali gerçekleştirilmemiş, transit rejimi kapsamındaki bitki ve bitkisel ürünlerin, parçalara ayrılması, başka bir sevkiyat ile birleştirilmesi, taşıma aracında veya ambalajında bir değişiklik olması durumunda, ihracatçı ülkenin Bitki Sağlık Sertifikası alınarak gerekli kontroller yapılır, uygun olduğu takdirde Yeniden İhracat (Re-Export) Bitki Sağlık Sertifikası düzenlenir ve buna ihracatçı ülke Bitki Sağlık Sertifikasının tasdikli bir sureti eklenir. Eğer sevkiyat zararlı organizma istilası veya bulaşmasına maruz kalmışsa, ithalatçı ülkenin şartlarının karşılanması halinde menşei ülke belirtilerek Bitki Sağlık Sertifikası düzenlenir ve ürünün transit geçişinin devamı sağlanır.
