31 MAYIS DÜNYA TÜTÜNSÜZ GÜNÜ
Tütün ürünleri tüketiminden kaynaklanan kamusal, toplumsal ve tıbbi nitelikteki her türlü zarara karşı yürütülen mücadele kapsamında 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü tüm dünyada önemli bir gündür.
Küresel tütün salgınını önlemek üzere Dünya Sağlık Örgütü liderliğinde hazırlanan ve bugün itibarıyla 182 ülkenin taraf olduğu Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi ülkemizce 2004 yılında imzalanmıştır. Sözleşmenin imzalanmasından sonra tütün kontrolü kapsamında dönüm noktası niteliğinde düzenlemeler yapılmış ve Türkiye örnek gösterilen ülkeler arasına girmiştir.
Tütün kontrolünde esas amacımız tütün ürünleri tüketimini azaltarak onlarca hastalığın yarattığı sağlık, sosyal ve ekonomik zararların önüne geçebilmektir. Çocuklarımız ve gençlerimiz başta olmak üzere tütün kullanımına başlamayı ve pasif etkilenimi önlemek, tütün kontrolünün temel hedeflerindendir.
Tarım ve Orman Bakanlığı, Anayasa ve Tütün Kontrolü Çerçeve Sözleşmesi temel teşkil etmek üzere, 4207 ve 4733 sayılı Kanunlarda ve Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı'nda belirlenen görevleri ile tütün kontrolü alanında etkin bir şekilde yetkilendirilmiş ve görevlendirilmiştir.
Bu kapsamda, başta sigara olmak üzere diğer tütün mamulleri ile bu mamullerin tüketiminde kullanılan makaron, yaprak sigara kağıdı ve sigara filtresine ilişkin tesis lisanslamaları, mamullerin üretimi, piyasaya arzı, iç ve dış ticareti Bakanlığımız izinleri ve kontrolleri kapsamında gerçekleştirilmektedir. Bakanlığımız bu sahada sürdürülebilir, kapsamlı ve etkili stratejilerin geliştirilmesi ve uygulanması yönündeki çalışmalarına devam etmektedir.
Anayasal ve yasal görevlerimiz kapsamında yapılan en son çalışmalardan bazılarını ifade edecek olursak,
- 4207 sayılı Tütün Ürünlerinin Zararlarının Önlenmesi ve Kontrolü Hakkında Kanun'a dayanılarak ikincil düzenlemeler yapılmış ve başta sigara olmak üzere diğer tütün mamulleri paketlerinde de düz ve standart paket uygulamasına geçilmiştir.
Bu çerçevede Türkiye'de piyasaya arz edilen tütün mamullerinin birim paket ambalajları; markanın yazım şekli, yazı karakteri ve boyutu, paket üzerindeki konumu, paketlerin rengi, diğer yazı, ibare ve şekiller dâhil olmak üzere aynı şekilde tasarlanmış tek tip, düz ve standart paket biçimine dönüştürülmüştür. Paketler üzerinde marka, paketin sadece bir yüzeyine ve bu yüzeyin yüzde beşini aşmayacak şekilde yazılmaya başlanmış, paketlerin üzerindeki markanın logosu, simgesi veya sair işaretleri kaldırılmıştır.
Bununla birlikte, Türkiye'de piyasaya arz edilen sigara paketlerinin ön yüzeylerinde ve diğer tütün mamulleri paketlerinin ön ve arka yüzeylerinde %65 oranında uygulanan birleşik (Resimli) sağlık uyarılarının kapladığı alan %85'e çıkarılmıştır. Bu oran sigara paketlerinin arka yüzeylerinde ise %100'e çıkarılmıştır.
Araştırmalar, düz paket ve standart paket uygulamasının, tütün mamullerinin cazibesini ve çekiciliğini azalttığını, tütün mamulleri paketinin reklam amaçlı kullanımını engellediğini ve sağlık uyarılarının fark edilebilirliğini artırdığını göstermektedir. Bu düzenleme ülkemiz açısından tütün kontrolünde bir mihenk taşı niteliğini taşımaktadır.
- Düz ve standart paket uygulamasına geçilmesi ile birlikte sigara kategorisinde ürün çeşitliliği %36 oranında azaldığı görülmüştür.
Diğer taraftan, puro ve sigarillo, sarmalık kıyılmış, nargilelik ve pipoluk tütün mamulü standartlarında yapılan değişiklikler ile mamullerin piyasaya arz gramajlarında kısıtlamaya gidilmiş, ürün çeşitliliğin azaltılması ve yasa dışı ticaretle mücadelede başarı hedeflenmiştir.
- Önümüzdeki dönemde, tütün mamullerinin tüketiminde kullanılan makaron ürünlerde de düz ve standart paket uygulamasına geçilmesi için mevzuat hazırlık çalışmalarımızın sonuna gelinmiştir.
- Tütün mamulleri paketleri üzerinde yer verilen Birleşik (Resimli) Sağlık Uyarıları, en son olarak 2020 yılında değiştirilmiş ve geçen 3 yıllık sürede etkisini yitirmeye başladığı değerlendirilmesiyle Ülkemize özgü resimli sağlık uyarısı arşivi oluşturması öncelik verdiğimiz çalışmalarımız arasındadır.
- Tütün ürünleri sektöründe faaliyet gösteren firmalara ait dağıtım araçlarında; firmaların ticaret unvanlarına, hiçbir logo ve kısaltma kullanılmaksızın beyaz zemin üzerine siyah renkte yer verilebileceğine ve bu araçların bir yan yüzey alanının yüzde onunu aşmayacak oranda yer alabileceğine ve dağıtım araçlarının “beyaz" renkte olmasına yönelik çalışmalarımız tamamlanmıştır.
- Ulusal, bağımsız ve bilimsel denetimden geçen akredite edilmiş tütün ürünlerine yönelik ölçüm laboratuvarının kurulması kapsamında İstanbul Medeniyet Üniversitesi ile Tarım ve Orman Bakanlığı, Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı (mülga TAPDK) arasında imzalanan protokoller kapsamında Bilim ve İleri Teknoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi (BİLTAM) bünyesinde Tütün ve Tütün Mamulleri Analiz, Araştırma ve Geliştirme Laboratuvarı kurulmuş, deneme ve test amaçlı analizler ile akreditasyon işlemlerine başlanmıştır.
Bu sayede tütün ürünlerinin kamu sağlığına olumsuz etkilerine karşın etkili önlemlerin alınmasına, yasadışı ticaretinin önlenmesine ve etkin bir şekilde denetimlerinin gerçekleştirilmesine katkı sağlanacaktır.
Dünya Sağlık Örgütü tarafından ilan edilen 31 Mayıs Dünya Tütünsüz Günü'nün çocuklardan yaşlılara kadar toplumun her kesiminde bu ölümcül tehlikeye karşı farkındalık oluşturmasını diliyor, bu gün vesilesiyle tütün ürünlerini tüketen yurttaşlarımızın sağlıklı yaşama merhaba demelerini temenni ediyoruz.
Tarım ve Orman Bakanlığı
Tütün ve Alkol Dairesi Başkanlığı
