Ülkemiz gen kaynaklarını oluşturan bitki çeşitlerinin; halkımıza tanıtılması, üretimlerinin yaygınlaştırılması, koruma altına alınması, bitki ıslah çalışmalarında kullanılması ve gelecek kuşaklara aktarılması amacıyla Tarım ve Orman Bakanlığınca gerçekleştirilen "Yerel Tohum Buluşmaları" kapsamında çalışmalar başlatıldı.
Cumhurbaşkanımızın eşi Sayın Emine Erdoğan'ın himayelerinde yürütülen ''Mirasımız Yerel Tohum'' projesinde tohumların çoğaltılması, tanımlarının yapılması ve tescil işlemleri Tarım ve Orman Bakanlığı bünyesindeki kuruluşlar olan TİGEM, TAGEM ve BÜGEM tarafından yürütülmektedir.
Projenin temeli Hanımefendi Sayın Emine Erdoğan'ın himayelerinde 2017'de İzmir'de yapılan ''Yerel Tohum Buluşmaları'' ile atılmış, bu etkinlikler 2017 Samsun ve 2018 Şanlıurfa buluşmaları ile devam etmiştir.
Bu amaçla 2017, 2018 ve 2019 yıllarında bakanlığımıza teslim edilen ve sayıları 2019 yılı sonu itibariyle 1131 ulaşan tohumların yarısı Tohum Gen Bankasında koruma altına alınırken, diğer yarısı bakanlığımızın bünyesinde yer alan TİGEM, TAGEM ve BÜGEM personellerinden oluşan uzmanlarca, gerekli özellikleri taşıyanların çoğaltılması ve tescilinin yapılması süreçleri eş zamanlı olarak sürdürüldü. Bu çalışmalar devam ederken diğer taraftan atalarımızdan kalan bu tatların tüketiciyle buluşması sağlandı. 2019 yılı sonunda TİGEM tarafından üretilen domates, biber, patlıcan, karalahana, marul, pazı, turp ve beyaz lahana fideleri TKK tarafından çiftçilere dağıtıldı ve buradan elde edilen ürünler sofralarda da yerini almaya başladı.
''Mirasımız Yerel Tohum" proje lansmanı 4 Eylül 2019 tarihinde Sayın Emine Erdoğan Hanımefendi'nin katılımıyla, çocukluğumuzdan kalan tatlar ve ata mirası bu tohumlardan elde edilen ürünlerin tanıtımı TİGEM'in Polatlı Tarım İşletmesinde gerçekleşti.
Yine 2020 yılı içinde Karacabey Tarım İşletmesinde üretilen kavun ve karpuz fideleri Adana bölgesinde, domates, biber ve patlıcan fideleri ise Bursa bölgesindeki üreticilere dağıtıldı. Burada elde edilen yerel tatlar ile tüketici ile buluşturulacaktır.
Diğer yandan 2018 ve 2019 yıllarında yapılan tanımlama ve tohumluk üretimi çalışmalarına 2020 yılında da Tarım ve Orman Bakanlığı uzmanları gözetiminde TİGEM'e bağlı işletmeler ile bakanlığa bağlı enstitülerde devam edilmektedir. Bu amaçla fasulye ve barbunya ekimleri Eskişehir/Anadolu Tarım İşletmesinde, kabak ekimleri Bursa/Karacabey Tarım İşletmesinde gerçekleştirildi. Karacabey Tarım İşletmesinde yetiştirilen domates, biber, patlıcan, hıyar, kavun ve karpuz fideleri tanımlama ve üretim amacıyla Ankara/Polatlı Tarım İşletmesi ile Ankara/TİGEM Sosyal Tesislerdeki üretim alanlarına dikimleri yapıldı.
Çoğaltım ve tanımlama işlemleri tamamlanan farklı bitki türlerinde 42 çeşit TAGEM tarafından 2020 yılında tescile sunulması planlandı.
YEREL ÇEŞİTLERİN KAYIT ALTINA ALINMASI, ÜRETİLMESİ VE PAZARLANMASINA DAİR YÖNETMELİK
Yerel Çeşitlerin Kayıt Altına Alınması, Üretilmesi ve Pazarlanmasına Dair Yönetmelik 3 Eylül 2019 gün ve
30877 sayılı Resmî Gazetede yayımlanmıştır. Bu yönetmelikle, ülkemizdeki tarla ve bağ-bahçe bitkileri ve diğer bitki türlerine ait yerel çeşitlerin korunmasını sağlamak ve genetik erozyonlarını engellemek amaçlanmıştır. Ayrıca söz konusu yönetmelikte, yerel çeşitlerin kayıt altına alınması, tohumluklarının çoğaltımı, pazarlanması, idamesi ve sürdürülebilir kullanımı ile ilgili kurallar getirilerek ticareti yapılacak yerel çeşit tohumluklarının üretimi, bunların piyasaya arzı ve bu konudaki denetimlere ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.
Bu yönetmelik yerel çeşit olarak tescil edilecek materyalin tescili için aşağıda özetlenen bir dizi işlemleri getirmektedir.
İlk olarak yerel tohum materyalini elinde bulunduran gerçek ve tüzel kişiler, yerel tohumlukların örneğini en yakın il veya ilçe müdürlüğüne ya da araştırma enstitüsüne teslim eder. Ön başvuru İl veya ilçe müdürlükleri ya da araştırma enstitüleri bu ön başvuruyu, elektronik veri giriş sistemlerine (EVGS) girer ve teslim alınan tohumluklar, TAGEM'in ilgili araştırma enstitüsüne gönderilerek değerlendirmeye alınır.
Araştırma enstitüsüne gönderilen yerel tohumlar burada çoğaltılır ve uzmanlarca uygun bulunanlar tescile sunulmak üzere gerekli gözlem ve işlemlere tabi tutulur.
Bu gözlem sonuçlarına göre en az bir özellik yönüyle farklı olduğu tespit edilen yerel çeşit adaylarını, tescil ettirmek amacıyla TAGEM tarafından BÜGEM'e bağlı TTSM'ye başvuru yapılır.
Kayıt altına alınan yerel çeşitlerin tohumlukları, menşe bölgesindeki Bakanlığın ilgili kuruluşu (TİGEM-BÜGEM) tarafından veya TAGEM ilgili araştırma enstitüsünce üretilip pazarlanır.